Էլ-հասցե
[email protected]
Հեռախոս
015 400 300 /11 95/
010 23 68 83 /11 96/
010 23 19 53
Մոսեսովա Նելլի Միխաիլի
Բժիշկ-աուդիոլոգ
Լսողության նորածնային սկրինինգի ծրագրի կոորդինատոր

Ծննդյան ամսաթիվ և վայր

04.08.1974, Երևան

 

Կրթություն
2007-2008   Առողջապահության ազգային ինստիտուտ, սուրդոլոգիա, բժիշկ-աուդիոլոգ

1997-2000   Առողջապահության ազգային ինստիտուտ, ճառագայթային ախտորոշում, բժիշկ-ռադիոլոգ                                    
1991-1997   Երևանի պետական բժշկական համալսարան, բուժական գործ, բուժական գծով բժիշկ
        
Հիմնական վերապատրաստումներ
2017   OMI ENT observership/ Vienna, Austria
2014   The Oticon East European Seminar/ Athens,Greece
2013   2 weeks training in Zurich Children Hospital/ Zurich, Switzerland
2011   '‘Otolaryngology’'  Salzburg Weill Cornell seminar/ Salzburg, Austria 
2008   3 weeks practice in Zurich Children Hospital/ Zurich, Switzerland
2008   The Oticon East European Seminar/ Kiev, Ukraine


Աշխատանքային գործունեություն
2007-ից   «Արաբկիր» ԲՀ-ԵԴԱԻ, բժիշկ-աուդիոլոգ, Հայաստանում լսողության նորածնային սկրինինգի ծրագրի կոորդինատոր
2017-ից   «Ստարկե» բարեգործական հիմնադրամ, հետխնամքի կենտրոն, Բժիշկ-խորհրդատու
                

Հասարակական գործունեություն
2007   «Հավատ» վատ լսող երեխաների մայրերի ՀԿ, խորհրդի անդամ
2020   Technical assistance to the Ministry of Health and Medical Industry to support establishment of the system of universal early detection of congenital hearing impairment with effective rehabilitation and support among 0-6 years old children, UNICEF Turkmenistan/Consult
2019-2020   Ականջի և լսողության խնամքի ազգային պլան, աշխատանքային խմբի անդամ
2007-2008   Լսողության նեոնատալ սկրինինգի ծրագրի մշակում և ներդնում

                                     
Հրատարակած  հոդվածներ
1.     Мосесова Н.  Распространенность факторов риска по тугоуьости в РА.  Collection of Materials of VIII national Scientific-and-medical Congress “Human’s Health”:308-311(2009)
2.    Мосесова Н., Манукян Т.,  Саркисян А., Геворкян А. Клиническо-статистический анализ  первичных посещений  сурдоцентра  МК  Арабкир в 2008г. Տեսական և կլինիկական բժշկության հարցեր: Գիտական հանդեսՏ 12 N2 (54) 49-52 (2009).
3.    հՈՐՍՌրÿվ Ը.Ը., ԾՏրպրՏՉՈ ծ.Ծ., թպՉՏՐՍÿվ Ը.Ը., ըՈոՈÿվ խ.Ը. Неонатальный аудиологический скрининг в Армении. Первые шаги. Մ. Հերացու անվ. ՊԲՀ Բժշկություն, գիտություն և կրթություն գիտատեխնիկական հանդես թիվ 4: 87-90 (2009).  
4.    Mosesova N., Martirosyan A., Harutyunyan I., Shukuryan A. The diagnosis of  hearing loss in early childhood and the preparation for cochlear implantation operation. Medical science and education. Scientific and informational journal. December N4: 87-90 (2009).
5.    Sarkisyan A., Mosesova N., Gevorgyan H., Shukuryan A., Babayan L., Manukyan T. Universal neonatal hearing screening in the institute of child and  adolescent health.  P125:139(2009). http://www.auditio.com/congresos/efas2009/docs/efas2009.pdf

 

Լեզուների իմացություն
Հայերեն (մայրենի), ռուսերիեն (ազատ), անգլերեն (լավ)    

Կիսվել Facebook-ում
Մեդիա
Հարցրու բժշկին. լսողություն
Լսողության համաշխարհային օրվա առիթով news.am-ի հարցերին պատասխանել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի սուրդոլոգ Նելլի Մոսեսովան. ինչպե՞ս կարող են ծնողները հասկանալ, որ նորածին երեխան լսողության խնդիր ունի, ի՞նչ է լսողության նորածնային սկրինինգը, երբվանի՞ց է այն իրականացվում Հայաստանում և ի՞նչ արդյունքներ կան, որո՞նք են ի ծնե եւ ձեռբերովի ծանրալսության և խլության պատճառները, ծանրալսության և խլության բուժման ի՞նչ եղանակներ կան, սկրինինգի և խխունջային ներպատվաստման շնորհիվ կհասնե՞նք նրան, որ այլևս ժեստերի լեզվի կարիք չի լինի:   Ինչպե՞ս կարող են ծնողները հասկանալ, որ նորածինը լսողության խնդիր ունի: Երեխայի զարգացման առաջին տարիներին իհարկե շատ բարդ է գուշակել կա՞ ինչ-որ խնդիր լսողության հետ, թե` ոչ: Չնայած կան հստակ կետեր, որոնք երեխան պետք է կատարի իր զարգացման տարբեր փուլերում: Օրինակ` 1 ամսեկան երեխայից մենք առանձնապես ձայնին ռեակցիաներ չենք սպասում: Միայն մոտիկից հնչած` կտրուկ ու բարձր, ձայնին կարող ենք տեսնել կամ հայացքի կենտրոնացում կամ թեթև թափահարում: 3 ամսեկանին մոտ երեխաներն արդեն շատ ավելի լավ արձագանքում են մարդու ձայներին: Մոր ձայնն են սկսում ճանաչել: Նույնիսկ չտեսնելով մայրիկին նրանք ժպտում են, ուրախանում են: 6 ամսեկանին մոտ արդեն հայտնվում է բլբլոցը, կարողանում է հստակ հասկանալ` ձայնի աղբյուրը որ կողմից է, հետևում է ձայնի աղբյուրին: 1 տարեկանին մոտ մենք արդեն ակնկալում ենք երեխայից առաջին բառերը: Իհարկե, սրանք կարևոր են, բայց շատ ավելի ճշգրիտ կլինի կատարել գործիքային հետազոտություն: Հենց դրա պատճառով Հայաստանի ծննդատներում երեխայի ծնվելիս առաջին օրերին կատարվում է երեխայի լսողական սկրինինգ:   Ի՞նչ է լսողության նորածնային սկրինինգը:  Լսողության նորածնային սկրինինգը դա նորածինների լսողության զանգվածային հետազոտություն է: Այն կատարվում է փուլային: Առաջին փուլը կատարվում է ծննդատանը` երեխայի ծնվելու առաջին օրերին, մինչև դուրսգրումը: Եթե առաջանում է լսողության իջեցման կասկած, ապա հետազոտությունը պետք է կրկնվի: Կրկնվում է երեխայի մինչ 2 ամսեկանը: Նորից կասկած առաջանալու դեպքում արդեն կատարվում է լիարժեք աուդիոլոգիական հետազոտություն, երբ որ շատ ավելի դժվար մեթոդներ են օգտագործվում և ստուգում է լսողությունը, մենք կարողանում ենք արդեն հստակ պատկերացնել` կա՞ լսողության իջեցում, թե` ոչ, և եթե կա` ինչքա՞ն է լսողության իջեցումը:   Երբվանի՞ց է այն իրականացվում Հայաստանում և ի՞նչ արդյունքներ կան: Լսողության նորածնային սքրինինգը Հայաստանում իրականացվում է 2008 թվականի հուլիսից: Այն ժամանակ իրականացվում էր միայն 4 ծննդատներում, բայց 2018 թվականից ի վեր գրեթե բոլոր ծննդատները Հայաստանում ունեն հնարավորություն կատարել լսողական սկրինինգ: Ստացված արդյունքերը համապատասխանում են միջազգային տվյալներին: Մոտավորապես հազարին  մեկ երեխա է ծնվում լսողության իջեցումով:   Որո՞նք են ի ծնե ծանրալսության և խլության պատճառները: Ի ծնե ծանրալսության զարգացման պատճառները շատ տարբեր են: Սովորաբար լինում է մի անգամից ոչ թե մեկ պատճառ, այլ` մի քանիսը: Ամենահաճախ հանդիպող լսողության իջեցման պատճառը համարվում է ժառանգականությունը: 30-50% դեպքերում հենց ժառանգություն է բերում լսողության իջեցման: Իդեպ պետք է նշել, որ, չնայած, մենք կոչում ենք այն ժառանգական, բայց ոչ պարտադիր պայման է, որ ծնողներն ունենան նույն խնդիրը:Սովորաբար` 80% դեպքերում, վատ լսող երեխաները ծնվում են առողջ ծնողներից: Մյուս պատճառը դա հղիության պաթոլոգիկ ընթացքն է: Այն ամենն, ինչը կարող է բերել բնականոն հղիության խաթարմանը, նույն ազդակներն ազդում են նաև լսողության զարգացման վրա: Կարող ենք նշել, որ մեծ խումբ են կազմում մոր հղության ընթացքում կրած ինֆեկցիոն հիվանդությունները: Որոշ դեղամիջոցներ հղիության ընթացքում օգտագործելուց հետո կարող է զարգանալ ծանրալսություն, նաև վաղաժամ ծննդաբերությունից և նույնիսկ երբ որ 42 շաբաթն է անցնում` ուշ ծննդաբերությունից: Նաև ծննդաբերական տրավմաների հետևանքով կարող է զարգանալ ծանրալսություն, մոր վնասակար սովորությունից, մոր սոմատիկ հիվանդություններից, ինչպիսին են դիաբետը, արյան որոշ հիվանդություններ` անեմիան, այն ամենն, ինչ բերում է երեխայի սնուցման խանգարմանը, բերում է նաև լսողության իջեցմանը:   Որո՞նք են ձեռքբերովի ծանրալսության և խլության պատճառները: Ձեռքբերովի ծանրալսության հիմնական պատճառներն են ինֆեկցիոն հիվանդությունները: Առաջին տեղերում են կարմրուկ, Քովիդ`վերջին տարիներին, նույնիսկ սովորական սուր շնչառական վարակները կարող են բերել լսողության իջեցման, որոշ դեղամիջոցներ` քիմիոթերապիայի, տուբերկուլոզի բուժման ընթացքում օգտագործած: Կարող են լինել տրավմաներ` գանգուղեղային, որոնք նույնպես կարող են բերել լսողության իջեցման: Մի քիչ ավելի մեծ տարիքում միանում են նաև աղմուկից առաջացած լսողության իջեցման դեպքերը, որոնք մեր ժամանակներում բավականին մեծ տոկոս են կազմում, որովհետև հիմա բոլորը կրում են ականջակալներ, լսում են բարձր երաժշտություն: Այդ ամենը կարող է բերել լսողության իջեցմանը:   Ծանրալսության և խուլության բուժման ի՞նչ եղանակներ կան: Ծանրալսությունը բուժվում է սուր առաջացման առաջին 5 օրվա ընթացքում: Նույնիսկ 2 շաբաթ հետո արդեն բուժման բոլոր միջոցառումներն առանձնապես արդյունավետ չեն: Դրա համար խորհուրդ է տրվում, եթե դուք նկատել եք լսողության կտուկ նվազում, մի անգամից դիմել բժիշկի, որովհետև այդ ժամանակ ամեն րոպեն, ամեն ժամը շատ կարևոր են: Մյուս հնարավորությունն արդեն ոչ թե բուժել, այլ` կոմպենսացնել այն, ինչ մենք կորցրել ենք: Մենք կոմպենսացնում ենք լսողության իջեցումը լսողական սարքերով, իսկ եթե դրանք անարդյունավետ են, այդպես էլ է լինում շատ ժամանակ, այդ դեպքում արդեն դիմում ենք վիրաբուժական մեթոդներին և կատարվում է կոխլյառ իմպլանտացիա:   Հնարավո՞ր է հասնել նրան, որ խուլ ու համրերի հատուկ լեզվի կարիք այլևս չլինի: Այս պահին չնայած տեխնոլոգիաների զարգացմանը և նրան, որ մենք հիանալի լսողական սարքեր ունենք ու հնարավորություն ունենք կոխլյառ իմպլանտացիայի, կենտրոնական իմպլանտի տեղադրման, սակայն լինում են դեպքեր, երբ այդ ամենն անարդյունավետ է, և դեռ ժեստերի լեզուն ու այդ հնարավորությունը` շփվել ուրիշ մարդկանց հետ ուրիշ միջոցներով, պարզապես ժեստերով շատ կարևոր է որոշ երեխաների և մեծերի համար: Ինձ թվում է, իհարկե շատ արագ է ամեն ինչը զարգանում, հուսանք, որ մոտակա ժամանակները մարդիկ կկարողանան հասնել արդեն դրան, որ բոլոր հնարավոր դեպքերում կկարողանան զարգացնել թե խոսքը թե լսողությունը:
Մարտի 3. Լսողության համաշխարհային օրը
Լսողության համաշխարհային օրվան ընդառաջ Հանրային հեռուսատընկերության լրատվականի թիմը հյուրընկալվել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի Խոսքի զարգացման կենտրոնում, որտեղ տարեկան լսողական խանգարումներ ունեցող 40 երեխա է հաճախում՝ շաբաթական 4 անգամ:   Սուրդոլոգիական ծառայության թիմի՝ բժիշկների, աուդիոմետրիստների, սուրդոթերապիստների, արտթերապիստների, հոգեբանների, եւ իհարկե, ծնողների նվիրյալ աշխատանքի արդյունքում երեխաները խոսել են սովորում եւ հաճախում հանրակրթական դպրոցներ:   - Քո անու՞նը... - Նարեկ: - Քանի՞ տարեկան ես: - Յոթ: Չորորդ աստիճանի բնածին ծանրալսությամբ Նարեկն առաջին դասարանում է սովորում: Արաբկիր բժշկական համալիրի խոսքի զարգացման կենտրոնում է ստուգելու իր գրանցած առաջընթացը:   Նարեկի մայր Սյուզաննա Հարությունյանը պատմում է. - 4.5 տարեկանում ունեցանք առաջին բառերը` մամա, պապա մեկ էլ ամի, ատաչ` կարմիր, կանաչ գույները որպես էդպիսին: Արդեն մեկ տարի հետո ընկեր Ռոզայի ցուցումով ես օրագիր պահեցի, որտեղ նշում էի բառերը հերթականությամբ: Պատահմամբ հաջորդ տարի նույն ամսաթվին բացում եմ լրացնելու ու տեսնում եմ` արդեն 270 ավել բառ ունենք:   Լսողության պահպանման միջազգային օրը կենտրոնում շատ հյուրեր կան: Նախկին սաներն են եկել` անձամբ շնորհակալություն ասելու: 7 ամյա Մարիամն արտասանում է: Արդեն որոշել է, բժիշկ է դառնալու` ատամնաբույժ: Ոչինչ չի էլ հուշում, որ փոքրիկը ժամանակին լսողության կամ խոսքի խնդիր է ունեցել:   Սուրդոթերապևտ Մարինե Գրիգորյանը պատմում է. - Ավելի ուշ է ախտորոշվել Մարիամիկը, ունեցել է որոշակի խոսքային տվյալներ, պրոթեզավորվել է և արդեն աշխատել ենք խոսքի որակի լավացման վրա:    Վաղ ախտորոշումը և միջամտությունները նպաստում են խնդիրների արագ հաղթահարմանն ու սոցիալիզացիային:   Սուրդոթերապևտ Մարինե Գրիգորյանը պատմում է. - Վառ օրինակ է վաղ միջամտության, երբ որ երեխան ժամանակին ստուգվել է, հայտնաբերվել է, ախտորոշվել է, պրոթեզավորվել է և ուղղորդվել է պարապմունքների:   Աշխատանքների շնորհիվ Աննան ունի խոսքի այնպիսի զարգացում ինչպիսին իր հասակակիցները: Խնդիրների վաղ հայտնաբերումն ու համապատասխան միջոցառումները հիմնական գործոններն են, որոնք կարող են նվազեցնել ծանրալսության ազդեցությունը երեխայի զարգացման վրա:   Բժիշկ-սուրդոլոգ Նելլի Մովսեսովան պատմում է. - ԱՀԿ-ի տվյալներով բնակչության 5% ունի լսողության տարբեր խնդիրներ: Երեխաների մոտ էլ դա ահագին շատ է հանդիպում: Նույնիսկ նոր ծնված երեխաների մոտ համարվում է ամենահաճախ պատահող պոթոլոգիաներից մեկն է: Հանդիպում է հազարից մեկ հոգու մոտ միջինում:   30-50% դեպքերում համարվում է, որ լսողության կորուստն ունի ժառանգական բնույթ, բայց կարող են լսողական խնդիրներով երեխաներ ծնվել նաև առողջ ծնողներից:    Բժիշկ-սուրդոլոգ Նելլի Մովսեսովան պատմում է. - Տարբեր են պատճառները, ինչից հետո կարող է լինել լսողության իջեցում: Մեծ մաս դեպքերում լսողության իջեցումը կարող է լինել որպես հետևանք սուր-շնչառական վարակներից հետո կամ տարբեր, ուրիշ հիվանդություններից հետո ու մեծ մաս դեպքերում կրում է ժամանակավոր բնույթ:   Նորածինների լսողության սքրինինգի ծրագիրը Հայաստանում մեկնարկել է 2008 թվականին, իսկ 2018 թվականից այն իրականացվում է հանրապետության ամբողջ տարածքում: Ժամանակակից բժշկությունը տալիս է բոլոր հնարավորությունները երեխաների լսողությունը լավացնելու համար: Եթե ուզում եք աշխարհին կապող լսողական զգայարանը չկորցնել` հետևեք Ձեր առողջությանը: