«ՄԻՐ» հեռուստաընկերության «24» լրատվականի անդրադարձը օրգանների փոխպատվաստման թեմային` փոխպատվաստված սրտով Եղիշե Խաչատրյանի օրինակով: Եղիշեն վիրահատվել է Մինսկում, վերահսկվում է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի փոխպատվաստված օրգաններով պացիենտների դիսպանսեր ծառայությունում: Ասում է` 13 տարի առաջ երկրորդ անգամ է ծնվել, սրտի փոխպատվաստումն իր կյանքի երկրորդ շանսն էր:     Պատմում է Միր հեռուստաընկերության հայաստանյան թղթակից Արմեն Օսիպյանը: - Լաբորատոր հետազոտություններ անցնելուց հետո այցելություն սրտաբանին, ինքնազգացողության մասին զրույց, սրտի ուլտրաձայնային հետազոտություն,  ԷՍԳ և այլն երեք ամիսը մեկ։ Եղիշե Խաչատրյանը յուրահատուկ պացիենտ է՝ միակ մարդը Հայաստանում, որ ենթարկվել է սրտի փոխպատվաստման։ Բժշկուհին ասում է. - Եղիշեի վիճակը կայուն է։ Նա պատասխանատու է, ժամանակին գալիս է հետազոտությունների և դեղորայք ընդունում, հետևում է բոլոր խորհուրդներին: Ոչ մի վատ սովորություն չունի: Պետք է սնվել առողջարար մթերքներով, որոնք նվազեցնում են խոլեստերինը, հաճախ քայլեք մաքուր օդին և լինել ֆիզիկապես ակտիվ:   Թղթակիցը պատմում է. - 2004թ.-ին Եղիշե Խաչատրյանի մոտ սրտի խնդիր է առաջացել՝ կրծքավանդակի ցավ, թուլություն, օդի պակաս: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ նա սրտի կաթված է ստացել։ Երկրորդը կաթվածը պատահեց 4 տարի անց, սակայն սրտաբանական հիվանդանոցներում բուժվելուց հետո վիճակը չի բարելավվել։ Բժիշկների բազմաթիվ այցելություններից հետո պարզ դարձավ, որ սիրտն ու անոթներն այնքան են վնասվել, որ նույնիսկ ստենտավորումը կամ շունտավորումը չեն օգնի։ Անհրաժեշտ էր սրտի փոխպատվաստում, որը Հայաստանում չի արվում։ Եղիշեն հիշում է. - 2012 թվականին ես այլևս չէի կարողանում շնչել առանց թթվածնային ապարատի։ Եղբայրս ինձ տարավ Նովոսիբիրսկ, որտեղ խորհրդատվությունը հաստատեց, որ միայն փոխպատվաստումը կօգնի։ Մեզ խորհուրդ տվեցին Մինսկի հիվանդանոցներից մեկը։ Գնացինք այնտեղ, ինձ ավելացրին հերթացուցակում։ 15-20 օր հետո հայտնվեց դոնորը՝ երեսուն տարեկան տղա, որ մահացել էր ավտովթարից։   Թղթակիցն ասում է. - Վիրահատությունը կատարել է հայտնի սրտային վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Յուրի Օստրովսկին։ Այն ժամանակ արդեն Մինսկի սրտաբանական կենտրոնում մոտ 100 սրտի փոխպատվաստում էր կատարվել։ Պրոֆեսորն ասում է. - Տեխնոլոգիան մշակված էր, արդեն կար փորձ, և այդ իրավիճակում որոշումը կայացվել է հիվանդի վիճակից ելնելով։ Մեկ այլ բան է այն, որ դոնոր-փոխպատվաստվող զույգ ընտրելը միշտ խնդիր է: Սա, իհարկե, կախված է քաշից, հասակից, արյան խմբից և արված թեստերից, Cross Match-ից, այսինքն՝ դոնոր-փոխպատվաստվող զույգի համատեղելիությունից: Այս ամենն արված էր, ուստի փոխպատվաստումն իրականացվել է նշված չափանիշներին համապատասխան։   Թղթակիցն ասում է. - Վիրահատությունը, հետազոտություններն ու դեղերն արժեցել են 55,000 դոլար։  Ամեն ինչի համար վճարել են Եղիշեի եղբայրն ու ընկերները։ Եղիշեն ասում է. - Իհարկե հիշում եմ Յուրի Պետրովիչին։ Նա բարի մարդ է։ Ես երախտապարտ եմ նրան, ողջ բուժանձնակազմին, մեր բժիշկներին, ովքեր վերահսկում են իմ վիճակը, եղբորս և բոլոր նրանց, ովքեր օգնել են։ Ես գիտեմ, որ շատ մարդիկ սպասում են փոխպատվաստման: Ես անցել եմ դրա միջով և ուզում եմ հորդորել համաքաղաքացիներիս փոխել իրենց վերաբերմունքը այս երևույթի նկատմամբ, համաձայնել մահից հետո իրենց հարազատների օրգանների հավաքմանը, քանի որ այդպես շատ կյանքեր կփրկվեն։   Թղթակիցն ասում է: - Հայաստանում փոխպատվաստվում են միայն երիկամներ, լյարդ, եղջերաթաղանթ, իսկ դոնորները մերձավոր ազգականներ են։ Օրգանների և հյուսվածքների փոխպատվաստման մասին օրենքի համաձայն՝ եթե անձը գրավոր չի հրաժարվել, ապա մահից հետո համարվում է պոտենցիալ դոնոր, եթե նրա հարազատները համաձայնում են օրգան վերցնելուն, սակայն մինչ այժմ նման դեպքեր չեն եղել։ Առողջապահության նախարարությունը մշակել է օրենսդրական փոփոխություններ, որոնք կմոտեցնեն հետմահու նվիրատվության համակարգի ներդրումը և փոխպատվաստվողների ռեգիստրի ստեղծումը: Արաբկիր բժշկական կենտրոնի հեմոդիալիզի բաժանմունքի վարիչ Էլեն Նազարյանն ասում է. - Օրենքի փոփոխության դեպքում հնարավոր կլինի ստեղծել հետմահու դոնորների օրգանների ցանկ, որը թույլ կտա իրականացնել սրտի, թոքերի, ենթաստամոքսային գեղձի և ավելի շատ երիկամների փոխպատվաստումներ։ Այսօր Հայաստանում դիալիզ է ստանում 1100 հիվանդ, որից 400-ը երիկամի փոխպատվաստման կարիք ունեն, իսկ փոխպատվաստվողների ռեգիստրը կարող է իրականացվել, երբ բոլոր մասնագիտական ​​բժշկական կենտրոնները միանան էլեկտրոնային առողջապահության համակարգին։   Թղթակիցն ասում է: - Փորձագետները նշում են, որ հետմահու նվիրատվության ներդրումը մեծապես կշատացնի մարդկային կյանքեր փրկելու հնարավորությունները։ Եղիշե Խաչատրյանը երեկոյան հավաքվելու է ընտանիքի հետ՝ նշելու իր երկրորդ ծննդյան օրը և շնորհակալություն հայտնելու բոլոր նրանց, ովքեր իրեն երկրորդ կյանք են տվել։

Փետրվարի 29-ը բժշկական օրացույցում առանձնացված է որպես հազվադեպ հիվանդությունների օր: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության սահմանմամբ` հազվադեպ են համարվում այն հիվանդությունները, որոնք հանդիպում են 2000 մարդուց մեկի մոտ կամ ավելի սակավ: Աշխարհում մոտ 300 մլն մարդ հազվադեպ հիվանդություն ունի: Բժշկական գրականությունը նկարագրում է շուրջ 7000 տեսակի հազվադեպ հիվանդություն, որոնց 80%-ը գենետիկ ծագում ունի: Նշվում է նաև, որ հազվադեպ հիվանդությունների ախտորոշման միջին ժամանակը մոտավորապես 4,8 տարի է: Թերևս այս է պատճառը, որ օրվա այս տարվա նշանաբանն է հազվադեպ հիվանդությունների ավելի վաղ և ճշգրիտ ախտորոշումն ու բուժման հնարավորությունների մեծացումը:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդաբանության, ռևմոտոլոգիայի և մյուս ծառայություններում նույնպես ժամանակ առ ժամանակ ախտորոշվում են հազվադեպ հիվանդություններ: Այս դեպքերի հաճախականությունը Հայաստանում, կարելի է ասել, համեմատական է համաշխարհային տվյալների հետ: Հատկապես հազվադեպ հիվանդությունների ախտորոշման և պացիենտների հետագա վարման գործընթացում մեր մասնագետները կարևորում են համագործակցությունն իրենց արտասահմանյան գործընկերների հետ` չխնայելով ջանքերը յուրաքանչյուր պացիենտի կյանքի և կյանքի որակի համար:

Հանրային հեռուստաընկերության անդրադարձը էպիլեպսիա ունեցող երեխաների ախտորոշման և բուժման քիչ ինվազիվ վիրահատական ճանապարհին` «Արաբկիր» բժշկական համալիրում: Արդի բժշկագիտության այս ձեռքբերումը` ստերեոտակտիկ էլեկտրաէնցեֆալոգրություն, թույլ է տալիս հնարավորինս ճշգրիտ ախտորոշել էպիլեպտոգեն օջախն ու հեռացնել այն` էականորեն փոխելով պացիենտի կյանքի որակը:   «Արաբկիր» ԲՀ-ԵԴԱԻ նյարդավիրաբուժական ծառայության ղեկավար Նիկո Արզումանյանը պատմում է. - Իմպլանտացված էլեկտրոդների ամեն մի միկրոէլեկտրոդից մենք գրանցում ենք հերթականությամբ գլխուղեղի էլեկտրական ակտիվությունը և համապատասխան մասնագետները հայտնաբերում են հետազոտության ընթացքում հիվանդի մոտ էպիլեպսիայի ցնցումներ առաջացնող օջախները:    Հայաստանում էպիլեպսիա ունեցող երեխային առաջին անգամ կատարվել է ստերեո-էէգ: Սա այս հիվանդության բուժման արդիական ու ամենաբարդ մեթոդներից է: Իրականացվում է նվազ-ինվազիվ միջամտությամբ: Հետազոտության ընթացքում տեղեկություն է ստացվում ուղեղի բջիջների ակտիվության մասին` հնարավորություն տալով ճշգրիտ հայտնաբերել էպիլեպսիայի օջախը:    Նիկո Արզումանյանը ասում է.  - Երբ որ հայտնաբերվում է հստակ զոնան էպիլեպտոգեն, մի անգամից մենք առանց որևիցե կտրվածքի, առանց որևիցե գանգի վնասման մենք իրականացում ենք նշված զոնաների աբլիացիա` ռադիոհաճախային աբլիացիա, այսինքն վառում ենք նշված օջախները և հիվանդն ունի հնարավորություն ազատվելու իր էպիլեպտոգեն ցնցումներից: Հիվանդների մեծ մասի դեպքում ստերեո-էէգն պարզապես մեզ տալիս է հստակ ինֆորմացիա և նրա օգնությամբ մենք հայտնաբերում ենք էպիլեպտոգեն զոնան, որը հետագայում արդեն բաց եղանակով վիրահատում ենք և հասնում ենք ավելի մեծ արդյունքի:   Բիայնա Սուխուդյանն ասում է. - Էդ միջամտությունից հետո պացիենտը, ով ամեն ամիս ուներ ցնցումներ, մեկ ամիս ցնցում չունեցավ: Դա մեզ արդեն հուշում էր, որ մեր որոշումը ճիշտ էր, ու մենք գիտեինք, որ աբլիացիայից հետո հնարավոր չի, որ ինքը մեկընդմիշտ ազատվի իրա նոպաներից: Անցավ ևս մեկ ամիս և մենք էդ պացիենտին վիրահատեցինք արդեն ուղղակի էդ օջախը հեռացրեցինք: 14 ամյա երեխային ստերեո-էէգն հայ բժիշկները կատարել են բուլղարացի գործընկերների հետ: Բժիշկը բացատրում է այդ միջամտությունն իրականացվում է ստերեոտակտիկ համակարգի օգնությամբ:   Նյարդավիրաբուժ Նիկո Արզումանյանը պատմում ու ցույց է տալիս. - Սարքն ունի բազմաթիվ կորդինատներ, անկյուն և այս ամենի օգնությամբ մենք ստանում ենք հստակ այն կետը, որտեղից պետք է մեր էլեկտրոդը թափանցի գլխուղեղ: Ապա արվում է մաշկի 1.5մմ կտրվածք և գանգոսկրի ընդամենը 2մմ տրամագծով կտրվածքից այ այսպիսի խորանիստ էլեկտրոդներ տեղադրվում են գլխուղեղի համապատասխան զոնաներում:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրում գործում է էպիլեպտոլոգիայի դիսպանսեր, որտեղ հաշվառված է մինչև 18 տարեկան մոտ 3800 բուժառու: Բիայնա Սուխուդյանը բացատրում է.  - Վիրահատությունը բոլոր պացիենտների համար չէ, պետք է դա նշել: Էպիլեպսիայով տառապող հիվանդների մոտ 70% ենթարկվում է դեղորայքային բուժման, և 30% դրանք դեղորայք կայուն տարատեսակներ են: Ուրեմն դրանցից էլ մոտավորապես 50% միայն կարող են հանդիսանալ թեկնածու էպիլեպսիայի վիրաբուժության համար:  Էպիլեպսիան քրոնիկ հիվանդություն է, կարող է տարբեր դրսևորումներ ունենալ` շարժողականից մինչև զգացողական ցնցումներ:    Բժիշկ Սուխուդյանն ասում է․  - Մանկական հասակում հիմնականում գործ ունենք ժառանգական ձևերի հետ, բայց թվեմ մի քանի ձեռքբերովի պատճառներ, օրինակ` նույն մանկական ուղեղային կաթվածը, փոքր տարիքում տարված պտղի ասվիքսիան, տարբեր ինֆեկցիոն հիվանդություններ, որոնք ախտահարում են գլխուղեղը, ուռուցքային հիվանդություններ, իմուն հիվանդություններ: Այսինքն պատճառները կարող են լինել շատ:   Եթե մարդը ցնցումների մեջ է ընկնում հանրային վայրում քաղաքացիներն առաջին օգնություն ցուցաբերելիս շատ հաճախ բժիշկի խոսքով ոչ ճիշտ քայլեր են անում:    Բժիշկ Սուխուդյանը հորդորում է․  - Չխառնվել, բերան չբացել, լեզու չքաշել, չփորձել որևէ կերպ գիտակցության բերել պացիենտին, որովհետև շատ անգամ հարվածում են, ջուր են լցնում վրան և այլն: Էդպիսի բաներ անել պետք չէ:    Առաջինը` մարդուն պետք է շրջել կողքի և շտապ օգնություն կանչել:    

Իմունիտետի և դրա վերաբերյալ միֆերի ու իրականության մասին Novosti-Armenia Stories-ը զրույցի էր հրավիրել «Արաբկիր» բժշկական համալիրի շնչառական բժշկության, ալերգոլոգիայի և իմունոլոգիայի ծառայության ալերգոլոգ-իմունոլոգ Աստղիկ Ղազանջյանին:   

Դպրոցներում առողջ ապրելակերպի դասավանդման խմբակների գործունեության, դասընթացի բովանդակության ու ակնկալվող արդյունքների մասին «Արմենպրես» լրատվական գործակալությունում տեղի ունեցած մամուլի ասուլիս մասնակցել է նաև «Արաբկիր» ԲՀ-ԵԴԱԻ մանկաբույժ, դեռահասների առողջության ծրագրերի համակարգող Մարինա Մելքումովան:   Բժշկուհին նշել է, որ դասընթացի թեմաներն ուղղված են անձի զարգացմանը, անվտանգությանը, առաջին օգնությանը, վնասակար ազդեցություններից խուսափելու կարողություններին: Մանրամասները` հղումով:  

Պրոֆեսոր Արա Բաբլոյանի խոսքը Հայկական ուռուցքաբանական 4-րդ կոնգրեսի բացման ժամանակ   News.am-ի անդրադարձը:  

Մեր մանկաբույժներից Քնարիկ Սուքիասյանը #OPENFamilyEducation-ի շրջանակում ներկայացրել է մի քանի հետաքրքիր փաստ ջերմաչափերի և ջերմաչափման մասին: Լսեք ու հիշեք, սիրելի ծնողներ, որ երեխայի մարմնի ջերմություն ձեռքի ափով «չափելը» պարզապես սխալ է:

«Մինչև 1 տարեկան երեխաների բաժանմունքի» մանկաբույժներից Աննա Առաքելյանը #OPENFamilyEducation ծրագրի շրջանակում ներկայացրել է կարևոր կետեր, որ պետք է իմանան ամենափոքրիկների ծնողները` ռեսպիրատոր-սինցիտիալ վիրուսի, դրա նշանների և այդ նշանները նկատելու դեպքում անհրաժեշտ գործողությունների մասին:

«Արաբկիր» բժշկական համալիրի մասնագետները սիրով միացել են #OPENFamlilyEducation ծրագրին` իրենց խորհուրդներով նպաստելու ծնողների իրազեկվածության բարձրացմանն ու երեխայի առողջության հետ կապված խնդիրների դեպքում արագ և ճիշտ կողմնորոշմանը:   Մանկաբույժ Հասմիկ Վարդանյանը` սուր լարինգոտրախեիտի, կամ ինչպես շատերին է ծանոթ, կեղծ կրուպի մասին:

  «Արաբկիր» բժշկական համալիրի նյարդավիրաբույժների և նյարդաբանների թիմը Հայաստան է բերում էպիլեպսիայի ախտորոշման և բուժման արդիական մեթոդները: Այս անգամ բուլղարացի գործընկերների հետ` Սոֆիայի Իվան Ռիլսկու անվան համալսարանական հիվանդանոցից, մեր բժիշկները ստերեոէէգ են կատարել. եզակի միջամտություն` էպիլեպսիայի օջախները հստակ հայտնաբերելու և հետագա վիրահատական բուժումը ճիշտ կազմակերպելու համար:   Մանրամասները` news.am-ի տեսանյութում:   14 տարեկան Էրիկը, որը մանկուց ունի դեղորայքակայուն էպիլեպսիա, այժմ հնարավորություն ունի վերջնականապես ազատվելու ցնցումներից։ «Արաբկիր» բժշկական համալիրում նա ժամանակակից հետազոտություն է անցել։ Կատարել են ստերեոէնցեֆալոգրաֆիա։ Դա ախտորոշիչ, իսկ որոշ դեպքերում՝ բուժիչ մեթոդ է, որը հնարավորություն է տալիս ճշգրիտ հայտնաբերել էպիլեպսիայի օջախները գլխուղեղում։ Հայաստանում այն կատարվել է առաջին անգամ։   Ի տարբերություն սովորական էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆիայի, ստերեոէէգ–ն կատարվում է վիրահատական՝ քիչ ինվազիվ եղանակով։ Գլխուղեղի խորանիստ հատվածներում ստերեոտակտիկ համակարգի օգնությամբ տեղադրվում են հատուկ էլեկտրոդներ, որոնց միջոցով գրանցվում է Էպիլեպտիկ ակտիվությունը։   «Ստերեոէէգն համարվում է հետազոտություն նախևառաջ, բայց հետազոտության արդյունքներից ելնելով հնարավոր է նաև կատարել քիչ ինվազիվ բուժում էպիլեպսիայի։ Տեղադրվում են էլեկտրոդներ, այնուհետև նյարդաբանական թիմը հետազոտում է բոլոր կոնտակտները, և համապատասխան օջախները հայտնաբերելու դեպքում կատարվում է քննարկում՝ կատարել արդյոք կոագուլյացիա, թե տվյալ հատվածի վիրաբուժական հեռացում», – ասում է «Արաբկիր» ԲՀ–ի նյարդավիրաբույժ Սևակ Բադալյանը։   Էրիկի դեպքը յուրահատուկ էր՝ նրան հետազոտել էին բոլոր հնարավոր եղանակներով, սակայն էպիլեպտոգեն օջախը որոշել չէր հաջողվում։ Ճշգրիտ ախտորոշման համար նրա գլխուղեղում այժմ 12 էլեկտրոդ են տեղադրել, և բժիշկները հետևում են երեխայի ուղեղի ակտիվությանը՝ հետագա բուժման ընթացքը որոշելու համար։    «Ինչի մենք որոշեցինք կատարել այս պացիենտին ստերեոէէգ, որովհետև կար կասկած, թե որտեղից է ծագում էպիլեպտիկ ակտիվությունը։ Էրիկը ուներ օջախ, տեսանելի ՄՌՏ–ի վրա, բայց Էրիկի նոպաների նկարագրությունը, վիդեոտեսագրությունը, ինչպես նաև ԷԷԳ–ն չէր համընկնում, և կասկած էր հուրուցում  կլինիցիստների մոտ, որ օջախը, որը ենթակա է հեռացման, դա չէ։   Եվ մենք որոշեցինք, բացի այդ օջախից նաև էլեկտրոդներ տեղադրել առաջային հատվածներում, որոնք ավելի կասկածելի էին թվում ցնցման կլինիկական պատկեր առաջացնելու մեջ։ Եվ անմիջապես երկրորդ օրը տեղադրումից հետո  մենք համոզվեցինք, որ մեր հիպոթեզը ճիշտ էր, որ այդ օջախը որևէ կապ չուներ Էրիկի էպիլեպսիայի հետ, և ցնցումները նույն կողմի բայց շատ ավելի առաջային հատվածներից են ծագում։ Ու դա մեզ հնարավորություն է տալիս ճշգրիտ պլանավորելու սպասվելիք վիրահատությունը», – ասում է «Արաբկիր» ԲՀ–ի Նյարդաբանության և էպիլեպտոլոգիայի ծառայության ղեկավար Բիայնա Սուխուդյանը։     «Արաբկիր» բժշկական համալիրում առաջին ստերեոէնցեֆալոգրաֆիան կատարվել է բուլղարացի բժիշկների մասնակցությամբ։ Սոֆիայից մանկական նյարդաբան Պետյա Դիմովան ասում է. Բիայնա Սուխուդյանի և «Արաբկիր» ԲՀ–ի նյարդավիրաբուժական թիմի հետ համագործակցում են արդեն 15 տարի։   «Հրաշալի թիմ է։ Սա դեռ առաջին դեպքն է, բայց իրենք ամեն ինչ գիտեն, և կարող են վիրահատել ապագայում, և օգնել պացիենտներին Հայաստանում։ Այս հիվանդանոցը, ղեկավարությունը շատ բան է անում, որպեսզի հետազոտման և բուժման բոլոր ժամանակակից մեթոդները հասանելի լինեն Հայաստանի քաղաքացիներին, հատկապես՝ երեխաներին», – ասում է Բուլղարիայից մանկական  նյարդաբան Պետյա Դիմովան։   Բժիշկներն այժմ հետևում են երեխայի սպոնտան ցնցումներին, ինչպես նաև կատարում են հատուկ ստիմուլյացիա, որպեսզի ընտրեն այն կոնտակտները, որոնք պետք է ենթարկվեն աբլյացիայի։ Փոքր օջախների դեպքում աբլյացիայից հետո խնդիրը կարող է վերջնականապես լուծվել, բայց որպես կանոն դա միայն ժամանակավոր ազդեցություն է ունենում։ Հիվանդության վերջնական բուժման համար անհրաժեշտ է էպիլեպտոգեն օջախը հեռացնել վիրահատական եղանակով։

«Արաբկիր» բժշկական համալիրի երեխաների և դեռահասների առողջության ինստիտուտի ղեկավար, մանկաբույժ Սերգեյ Սարգսյանը պատասխանել է Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրերի» հարցերին` հայերին գենետիկորեն բնորոշ և մեր պոպուլյացիայում բավական տարածված պարբերական հիվանդության մասին:   Տասնամյակներ առաջ ստեղծված դիսպանսեր վերահսկողության ծառայության շնորհիվ է, որ պարբերական հիվանդություն ունեցող մինչև 18 տարեկան երեխաների մոտ 16%-ից 0-ի են հասել հիվանդության բարդացման և դրա հետևանքի` երիկամային անբավարարության դեպքերը:     Հայաստանում բուժում է ստանում պարբերական հիվանդություն ունեցող շուրջ 3600 երեխա: Նաև տարբեր երկրներում բնակվող մինչև 18 տարեկան մեր հարյուրավոր հայրենակիցները, որոնք ունեն նույն ախտորոշումը: Բժիշկն ընդգծում է` հիվանդությունն ախտորոշում է տարեկան մոտ 400 երեխայի մոտ: Վերջին տարիներին աճի միտում կա:   «Արաբկիր» ԲԿ-ԵԴԱԻ-ի ղեկավար, մանկաբույժ Սերգեյ Սարգսյանը պատմում է. - Պարբերական հիվանդությունը դա` ժառանգական հիվանդություն է: Ժողովրդի մեջ ընդունված է երբեմն անվանել «Երևանյան» հիվանդություն, բայց դա Երևանի հետ որևէ առնչություն չունի: Միջազգային դասակարգման մեջ դա կոչվում է «ընտանեկան, միջերկրածովային տենդ» և նշվում է, որ հիվանդանում են այս տարածաշրջանում ծագում ունեցող ազգերը` հայերը, հրեաների սեֆարդները, արաբները և իհարկե թուրքերը, որոնք բնականաբար այդ գենը ստացել են այն ազգերի միջոցով, որոնց հետ նրանք խառնվել են այս հարյուրամյակների ընթացքում:   Հիվանդությունը կարող է արտահայտվել կրկնակի տենդով, որովայնացավերով` ընդհում մինչև երիկամային անբավարություն: Հիվանդությունը բավականին տարածված է հայ բնակչության շրջանում: Դեպքերի մեծ մասը զարգանում է մինչև 20 տարեկանը` կախված գենի տեսակից:   Բժիշկ Սարգսյանն ասում է. - Հինգից մեկն ունենում է մեկ գեն, բայց մեկ գենը բավարար չէ: Պետք է, որ գեները համադրվեն, լինեն երկու գեն իրար հետ` և մայրական, և հայրական, որ դեպքերի մեծ մասում, որ զարգանա հիվանդությունը:   Եթե 90ականներին մեր երկրում երեխաների մոտ 16% մինչև չափահաս դառնալն արդեն ուներ երիկամային բարդություններ, հիմա` պատկերն այլ է:   Սարգսյանը բացատրում է. - Գենի հայտնաբերումը, որը Հայաստանում գենետիկայի կենտրոնն իրականացրեց Հայաստանի պայմաններում, այնուհետև հետագա կազմակերպչական աշխատանքները, յուրահատուկ դիսպանսեր մոդելի ներդրումը, որի ժամանակ տվյալ հիվանդները, պացիենտներն այցելում են կենտրոն, ստանում են համապատասխան բուժում և ստուգումներ` բերեցին նրան, որ այսօր կարող եմ զեկուցել, որ այդ թիվը` 16%, հարյուրապատիկ իջել է: Մենք ունենք եզակի երեխաներ, որոնք առնվազն մանկական տարիքում ունենում են երիկամային բարդություններ:   «Արաբկիր» բժշկական համալիրի պարբերական հիվանդության մանկական հանրապետական կենտրոնում 0-18 տարեկան երեխաների բուժումն իրականացնում է պետպատվերով:    Սերգեյ Սարգսյանն ասում է. - 18 տարեկանից բարձր ևս կարող են տարածքային առողջապահական օղակում ստանալ համապատասխան դեղամիջոց և հսկվել:   Կան բուժման ու հսկողության մոդելներ, կարևորը` հիվանդությունն ախտորոշել ժամանակին ու առավել վաղ փուլում:

Սուր շնչառական վարակներով ծանրաբեռնված այս օրերին մեր բժշկուհիները հասցրել են նաև պատասխանել տարբեր լրատվամիջոցների լրագրողներին: Նպատակը` ավելի տեղեկացված դարձնել ծնողներին, որպեսզի երեխայի առողջության հետ կապված քայլերը լինեն մտածված, ճիշտ և ժամանակին: «Ընդունարան և անհետաձգելի բուժօգնություն» բաժանմունքի մանկաբույժներից Անահիտ Սարուխանյանը պատասխանել «Արմլուրի» հարցերին:  

Սուր շնչառական վարակների թեմային անդրադարձել է նաև Հանրային հեռուստաընկերությունը: Լուրերի հարցերին պատասխանել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի «Ընդունարան և անհետաձգելի բուժօգնություն» բաժանմունքի մանկաբույժներից Մերի Մարանդյանը:   Լսեք, տեղեկացված եղեք և կարողացեք կառավարել իրավիճակը` ճիշտ քայլերով:     Արաբկիր բժշկական կենտրոնն այս օրերին այցելուների պակաս չունի: Դիմելիության բարձր ակտիվության պատճառը սեզոնին բնորոշ սուր շնչառական վարակներն են:    Մանկաբույժ Մերի Մարդանյանը պատմում է. - Երեխաների մեծ մասն արդեն դիմում են դեսատուրացված, բրոնխիոլիտի պատկերով, որոնք 100% ընդունելիության ցուցում են համարվում արդեն հիվանդանոցային պայմաններ: Դրանով է պայմանավորված մեծ հոսքը հիվանդանոցները, որովհետև բոլոր բալիկները թթվածնակախյալ են լինում մեծ տոկոս դեպքերում և կարիք է լինում ինտենսիվ հսկողության հիվանդանոցային պայմաններում:    Բուժկենտրոնում օրական 120-125 բուժառու են ընդունում: Փոքրիկների մոտ հիմնականում գրիպի А և B տեսակներն են:   Բժշկուհին ասում է. - Խորհուրդ կտամ, որ բոլոր այն բալիկները, ովքեր ունեն վիրուսին բնորոշ նշաններ առաջին հերթին մայրիկի և հայրիկի ուղեկցությամբ  դիմեն տեղամասային օղակի մանկաբույժին, գնահատվի երեխայի վիճակը և նոր` ըստ անհրաժեշտության, եթե իսկապես կարիք կա հիվանդանոցային բուժ օգնության, համապատասխան ուղեգրում լինի դեպի հիվանդանոց, որը կկրճատի ինչպես հիվանդանոց դիմելիությունը, այնպես էլ` այն բալիկների առաջնային օգնությունը, որոնք իսկապես մեր կարիքն ունեն:   Թեև հոկտեմբերից մայիսը Հայաստանում սուր շնչառական վարակների սեզոն է համարվում, բայց հատկապես վերջին օրերին դիտվում է հիվանդացության ակտիվացում:    ՀՀ ԱՆ ՀՎԿԱԿ վարակիչ և ոչ վարակիչ հիվանդությունների համաճարակաբանության վարչության պետ Ռոմելլա Աբովյանն ասում է. - Մենք ունենք և գրիպ A իր բոլոր ենթատեսակներով, ունենք շրջանառվող գրիպ B, ունենք այլ շնչառական վիրուսային վարակներ` և պարագրիպ և ադենովիրուս, և էռես(RS) վիրուս, ռինովիրուս: Մենք նաև ունենք արձանագրված դեպքեր, երբ անձն ունի համավարակ, այսինք` ադենովիրուս ռինովիրուսի հետ և այլ համավարակներ, ինչը բնականաբար էլ ավելի բարդացնում է կլինիկական ընթացքը: Ամսի 8-ի դրությամբ մենք ունենք դիմելիություն առաջնային պահպանման օղակ 1547 դեպք, որից 1105 0-18 տարեկանների շրջանում, ինչը կազմում է ընդհանուր դիմելիության 71%:   Այսինքն նախորդ օրվա համեմատ դիմելիությունն աճել է 1.8 անգամ, նախորդ տարվա նույն օրվա համեմատ` 4.9 անգամ: Ամենօրյա վերլուծությունները ցույց են տվել, որ ավելացել են նաև շտապ օգնության կանչերի թիվն ու հոսպիտալացման դեպքերը:    Տիկին Աբովյանն ասում է. - Եղել է 216 կանչ, որից 61 0-18 տարեկանների շրջանում, ինչը կազմում է ընդհանուր դեպքերի 36%, իսկ թոքաբորբով շտապ օգնության 24 կանչ է գրանցվել, որից 3 0-18 տարեկանների շրջանում:   Հունվարի 8-ի դրությամբ հոսպիտալացվել է 749 բուժառու` 170-ով ավելի քան նախորդ օրը: Կտրուկ աճն Աբովյանը կապում է շաբաթ-կիրակի բժշկական կազմակերպություններ չդիմելու հետ:    Ռոմելլա Աբովյանն ասում է. - Առողջապահության նախարարությունը հորդորում է պատվաստվել գրիպի նկատմամբ, որպեսզի անգամ վարակվելիս ավելի թեթև տանեն հիվանդությունը, զերծ մնան բազմաշատ վայրերից:   Ախտանշաններ ունենալու դեպքում դպրոց և նախակրթարան չուղարկել երեխաներին, և կրել դիմակներ:

Սուր շնչառական վիրուսային վարակների մասին «Էպիկենտրոն» լրատվականի հարցերին պատասխանել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի Ընդունարան և անհետաձգելի բուժօգնության բաժանմունքի մանկաբույժներից Թամարա Չաղարյանը:   Ձմռանը սուր շնչառական վիրուսներն ակտիվանում են` վարակելիությունը բարձր է: Տարածվում են հիմնականում օդակաթիլային ճանապարհով: Առավել խոցելի խմբում են երեխաները: Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի տվյալով վարակակիրների 70% մինչև 18 տարեկաններն են:   Հատկապես տոնական օրերին բուժ հաստատություններում գերհագեցած գրաֆիկով են աշխատել: Վիրուսները տարածվել են առավելապես Ամանորին` միմյանց տներ այցելությունների ժամանակ:   Մանկաբույժ Թամարա Չաղարյանն ասում է. - Ունենք շնչական վիրուսներով հիվանդացության զգալի աճ: Չէի ասի, թե այս տարի այդ հիվանդացությունը գերազանցում է նախորդ տարիներին, որովհետև դեկտեմբեր, հունվար, փետրվար ամիսներին միշտ էլ եղել է ծանրաբեռնվածություն սուր շնչական վիրուսների առումով: Ներկայումս բավականին տարածված են գրիպ A ենթատեսակի վիրուսով հարուցվող հիվանդությունները, ինչպես նաև հաճախակի ունենում ենք ռեսպիրատոր - սինցիտիալ վիրուսային վարակի դեպքեր: Երեխաների շրջանում ավելի քիչ` սակայն ունենում ենք նաև հաստատված Կորոնավիրուսային վարակի դեպքեր:   Վիրուսի ախտանշաններն են` ջերմությունը, հազը, հևոցը, դժվարաշնչությունն, ընդհանուր թուլությունն ու քթահոսությունը: Բարդություններից խուսափելու համար Արաբկիր բժշկական համալիրի անհետաձգելի բուժօգնության բաժանմունքի մանկաբույժը ծնողներին խորհուրդ է տալիս ինքնաբուժությամբ չզբաղվել: - Ցանկալի է հիվանդության առաջին իսկ ախտանշանների դեպքում դիմել տեղամասային մանկաբույժին, որպեսզի տրվեն համապատասխան խորհուրդները: Եթե առկա են սիմպտոմներ, որոնց դեպքում կարիք է լինում հոսպիտալացման, էդ դեպքում արդեն կազմակերպվում է երեխայի հետագա ուղեգրումը մանկաբուժական ստացիոնարներ:    Ստացիոնար բուժում ստացող 6 տարեկան Արարատը մի քանի օրում հասցրել է ընկերանալ հիվանդասենյակի փոքրիկների հետ: Ոչ թե ախտանշաններից է գանգատվում, այլ սրտնեղում է ընկերներին շուտ-շուտ հրաժեշտ տալու համար:   Արարատն ասում է. - Իմ ընկերները գնացին` ես մնացի:   Սեզոնային վիրուսներից խուսափելու և դրանք կանխարգելելու լավագույն մեթոդը թե մեծահասակների թե փոքրերի համար պատվաստումն է` ասում է մանկաբույժը: - Յուրաքանչյուր տարի` սկսած հոկտեմբեր, նոյեմբեր ամիսներից ծնողները կարող են դիմել տեղամասային պոլիկլինիկա՝ ընդորում ինչպես երեխաներին, էնպես էլ մեծահասակներին ցանկալի է իրականացվի գրիպ A և B ենթատեսակների համար նախատեսված կանխարգելիչ պատվաստումները: Կանխարգելման մյուս մեթոդը` հնարավորինս խուսափել  հիվանդների հետ շփումից, հաճախակի ախտահանել ձեռքերն, օդափոխել փակ տարածությունները:   Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի տվյալով հունվարի 7-ի դրությամբ 579 քաղաքացի հոսպիտալացվել է: Նրանց 90% մինչև 18 տարեկան երեխաներ են: Բժշկական կենտրոններ տեղափոխվածներից 181 մոտ թոքաբորբ է ախտորոշվել: Վերջին 10 օրվա ընթացքում վիրուսից մահվան դեպքեր չեն արձանագրվել: Ուսումնական տարվա մեկնարկով պայմանավորված մասնագետները հիվանդության աճ են կանխատեսում:

Տարվա այս շրջանում սովորաբար ծանրաբեռնվում են մանկական հիվանդանոցների ընդունարանները: Պատճառը հայտնի է՝ սուր շնչական վիրուսային վարակներ: Այս սեզոնին առավել հաճախ շրջանառվում է ռեսպիրատոր սինցիտիալ վիրուսը: «Արաբկիր» բժշկական համալիրի շնչառական բժշկության և ալերգոլոգիայի ծառայության ղեկավար Աստղիկ Բաղդասարյանը ներկայացրել է մանրամասներ` սուր շնչառական վարակների և դրանց կանխարգելման մասին:   Եթե երեխան վարակվել է, դիմե՛ք մանկաբույժին և հետևե՛ք ջերմիջեցման ճիշտ կանոններին: Ջերմիջեցում պետք է կատարել 38,6 և բարձր ջերմության դեպքում, երբ երեխան ջերմության ֆոնին ունի անհանգստություն։ Եթե երեխան ջերմում է, սակայն ակտիվ է, ինքնազգացողությունը լավ է, կարող եք պարզապես թեթևացնել հագուստը, տալ շատ հեղուկներ և կատարել շփումներ սենյակային ջերմաստիճանի ջրով։ Ջերմիջեցնող դեղերից նախընտրելի է օգտագործել օշարակներն ու մոմիկները, ավելի մեծ երեխաների դեպքում՝ նաև դեղահաբերը: Վիրուսային վարակները չի կարելի բուժել հակաբիոտիկներով. դրանք որևէ կերպ չեն ազդում վիրուսի վրա: Սպիրտային լուծույթով շփումներ երեխաներին անել չի կարելի, քանի որ երեխաների մաշկը ունի լավ զարգացած ներծծող հատկություն, ինչի արդյունքում կարող են դրսևորվել տոքսիկ էֆեկտներ։ Հիշեք, որ ձեր առաջին օգնականը առողջության առաջնային օղակի մանկաբույժն է: Դիմեք նրան, եթե տեղամասային մանկաբույժը գտնի, որ կարիք կա ստացիոնար բուժօգնության, նա կուղղորդի ձեզ դեպի համապատասխան բժշկական հաստատություններ:

Սուրբ Ծննդյան ճրագալույցի այս երեկոն թող լույս վառի բոլորի ճանապարհին, ապաքինվեն բուժման կարիք ունեցող փոքրերն ու մեծերը, տուն դառնան մեր բոլոր հարազատները, խաղաղության մեջ աշխատենք ու ստեղծագործենք ամենքս՝ հանուն մեր նվիրական երազանքի:   Բարի Նոր տարի և Սուրբ Ծնունդ

Ուշադրություն, սիրելի գործընկերներ,   «Արաբկիր» միացյալ մանկական բարեգործական հիմնադրամը հաստատել է Արցախից բռնի տեղահանված բուժաշխատողների մասնագիտական և գիտական զարգացման աջակցության ծրագիր` 2024թ-ի համար, 2.400.000 ՀՀ դրամի չափով: Ծրագիրը մեկնարկելու է 03.01.2024թ-ից:   Ծրագրին կարող են դիմել շրջափակումից, պատերազմից և բռնի տեղահանումից տուժած արցախցի բուժաշխատողները /բժիշկներ, բուժքույրեր, լաբորանտներ, թերապիստներ և այլն/` առանց տարիքային սահմանափակումների:   Ծրագիրը տրամադրելու է մասնակի ֆինանսական աջակցություն /մինչև 500.000 ՀՀ դրամ/` տեղային և միջազգային սիմպոզիումների, կարճաժամկետ և երկարաժամկետ դասընթացների ու վերապատրաստումների մասնակցելու, ինչպես նաև միջազգային բարձր վարկանիշ ունեցող ամսագրերում հոդվածների հրապարակման համար:   Աջակցության չափը կախված է լինելու մասնագիտական ծրագրի վարկանիշից, մասնակցության ծավալից և նախատեսվող ծախսերից:   Դիմողը պետք է ներկայացնի գիտաժողովի կամ այլ կրթական ծրագրի մասնակցության հավաստիացումը, նախատեսվող ծախսերը, հոդվածի տպագրման դեպքում` հավաստիացում այն մասին, որ ամսագիրն այն ընդունել է և հրապարակման համար պահանջվող գումարի չափը: Որոշումները կայացնելու է խորհուրդը: Նախապատվություն տրվելու է գիտաժողովների ընդունված թեզեր ունեցող դիմողներին: Յուրաքանչյուր անձ ծրագրին կարող է դիմել տարեկան մեկ անգամ: Հայտերն ու ծագող հարցերն ուղարկել ծրագրի համակարգող Բիայնա Սուխուդյանին` [email protected] հասցեով: Խորհրդի որոշումների մասին տեղեկությունները դիմողները կստանան 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում:

  Սիրելի ծնողներ, ձեզանից շատերը հարցեր են ուղարկում մեզ` տարբեր հիվանդությունների մասին: Վերջին շրջանում առավել հաճախակի են թոքաբորբի վերաբերյալ հարցերը: Այս հիվանդության մասին շատ տեղեկություններ կարելի է գտնել համացանցում, որոնք ներկայացնում են դրա առաջացման պատճառները, դասակարգումը, ախտանշաններն ու ընթացքը, հնարավոր բարդությունները, բուժման ու կանխարգելման ձևերը:   Առատ և բազմազան տեղեկությունների մեջ չխճճվելու համար առաջարկում ենք կարդալ բժիշկ Բոյաջյանի կարճ խոսքը` թոքաբորբի վերաբերյալ, հետևել խորհուրդներին, ժամանակին և ճշգրիտ կատարել մասնագետի նշանակումները` ինքնուրույն չփոխելով դեղերի ցանկը կամ քանակը:

Մեզ համար պատիվ է տարիներ շարունակ լինել Հայ օգնության ֆոնդի և, հատկապես, կազմակերպության բժշկական ծրագրերի գործընկերը: «Արաբկիր» բժշկական համալիրի փորձառու մասնագետների մի ամբողջ թիմ մասնակցում է ծրագրերին` որպես շարունակական մասնագիտական զարգացման դասընթացների վերապատրաստող: Մեր բժիշկներն ու բուժքույրերը ՀՕՖ-ի ծրագրերով իրենց մասնագիտական գիտելիքներն ու հմտություններն են փոխանցել և փոխանցում ինչպես Երևանում և մարզերում, այնպես և, մինչև վերջին ցավալի իրադարձությունները, Արցախում:   Շնորհակալություն, ՀՕՖ, վստահության և գործընկերային օրինակելի հարաբերությունների համար:

Ուշադրություն, հարգելի գործընկերներ,   Մասնագիտական զարգացման միջազգային կենտրոնի` ICPD-ի ջանքերով դեկտեմբերի 15-ին և16-ին, Երևանի ժամանակով ժամը 16:00-20:10-ին, կանցկացվի բժիշկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի անվան 2-րդ միջազգային բժշկական գիտաժողովը` մանկական գաստրոէնտերոլոգիայի և լյարդաբանության վերաբերյալ:   Գիտաժողովին մասնակցել կարող են գաստրոէնտերոլոգներ, լյարդաբաններ, կոլոռեկտալ վիրաբույժներ, էնդոսկոպիստներ, մանկաբույժներ, մանկական վիրաբույժներ, ընդհանուր վիրաբույժներ, ընտանեկան բժիշկներ, ինֆեկցիոնիստներ, մարսողական և նյութափոխանակության հիվանդությունների մասնագետներ, սննդաբաններ/դիետոլոգներ, անեսթեզիոլոգներ, անհետաձգելի բուժօգնության և ինտենսիվ թերապիայի բժիշկներ, ուռուցքաբաններ, ռադիոլոգներ և ճառագայթային ախտորոշամն մասնագետներ, լաբորատոր ախտորոշման մասնագետներ:   Սիմպոզիումն անցկացվելու է Zoom հարթակի միջոցով: Մասնակցությունն անվճար է, գրանցումը` պարտադիր: Գրանցման հղումը` https://cutt.ly/zwOqOsVC   Խնդրում ենք հիշել, որ մեկ էլեկտրոնային հասցեով գրանցվել և մասնակցել կարող է միայն մեկ անձ: Գրանցման ժամանակ տվյալների թերի լրացման դեպքում մասնակցությունը կհամարվի անվավեր: Բարեհաջող գրանցումից անմիջապես հետո գրանցվողի էլեկտրոնային հասցեին կուղարկվի հաստատման նամակ:   Գիտաժողովի լեզուն անգլերենն է` հայերեն համաժամանակյա թարգմանությամբ:   Երկօրյա գիտաժողովին 90% մասնակցություն ունեցող մասնագետներին կշնորհվի ՇՄԶ 8 կրեդիտ:

Սիրելի ծնողներ, շատ հաճախ դուք հարցեր եք ուղարկում մեզ` տարբեր հիվանդությունների, դրանց ախտանշանների, ախտորոշման, բուժման և կանխարգելման հնարավորությունների մասին: Քիչ չեն լինում հարցերը նաև մեզանում շատ տարածված Պարբերական հիվանդության վերաբերյալ:   Եվ ահա, պրոֆեսոր Գայանե Ամարյանը ժամանակ է տրամադրել` պատասխանելու «Նովոստի-Արմենիա» կայքի հարցերին: Լսեք և գտեք նաև ձեզ հետաքրքրող մի շարք պատասխաններ:

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության Ժնևի Կենտրոնական գրասենյակը նախաձեռնել է հիվանդանոցային մանկաբուժական ուղեցույցների արդիականացման գործընթաց, որին մասնակցում են ընտրված փորձագետներ աշխարհի բոլոր տարածաշրջաններից՝ ԱՄՆ-ից, Մեծ Բրիտանիայից, Հնդկաստանից, Քաթարից, աֆրիկական, ասիական, հարավամերիկյան այլ երկրներից։   Որպես ԱՀԿ արևելաեվրոպական տարածաշրջանը ներկայացնող փորձագետ, խմբում ներգրավված է «Արաբկիր» ԲՀ -ի Երեխաների և դեռահասների առողջության ինստիտուտի ղեկավար, Առողջապահության նախարարության մանկաբուժության գծով խորհրդատու Սերգեյ Սարգսյանը։ Որպես համախմբագիր նա մասնակցել է 2022թ-ին հրապարակված ամբուլատոր բուժման ԱՀԿ Եվրոպական ուղեցույցի մշակմանը նույնպես։   Համագործալցելով ԱՀԿ-ի հետ` Առողջապահության նախարարությունն այս պահին թարգմանում է ձեռնարկը` Հայաստանում տեղայնացնելու համար: Այս աշխատանքները մեծապես նպաստում են Հայաստանում առավել օպտիմալ ուղեցուցների մշակմանը և երեխաների և մեծահասակների բուժման որակի բարելավմանը:

Սիրելի մանկաբույժներ,   շնորհավորում ենք մասնագիտական տոնի առիթով և ասում ձեզ` շնորհակալություն. ձեր նվիրումն անգնահատելի է, հոգատարությունն` անչափելի: Աշխատասենյակների պատերին փակցված այս անկեղծ նկարները ձեր փոքրիկ պացիենտների անսահման սիրո ու հավատի վկայություններն են, ձեր նկատմամաբ նրանց վստահությունը` ամենաթանկ ու դարմանող դեղամիջոցը:   Առողջ եղեք ու առողջ պահեք մեր փոքրիկներին` շարունակելով վայելել նրանց մաքրամաքուր սիրուց ճառագող լույսը:

«Արաբկիր» բժշկական համալիրն աշխատանքի է հրավիրում մշտական հիմունքներով, հերթափոխային և ցերեկային աշխատանքային գրաֆիկով բուժքույրերի:   Պարտականություններ. կատարել բուժող բժիշկների նշանակումները` ճշգրիտ, լիարժեք, որակով և ժամանակին ժամանակին կազմակերպել լաբորատոր/գործիքային հետազոտությունները և հետևել դրանց արդյունքների ստացմանը, իրականացնել պացիենտների բուժական խնամք, բուժական-ախտորոշիչ և կանխարգելիչ միջամտություններ` ըստ բժշկի նշանակման: Պահանջներ. միջին մասնագիտական կրթություն, մարդասիրություն, ընկերասիրություն, սովորելու պատրաստակամություն: Դիմելու համար Ձեր մոտիվացիոն նամակն ու կենսագրականն ուղարկեք [email protected] էլեկտրոնային հասցեին:

Հարգելի գործընկերներ,   սիրով ներկայացնում ենք «Արաբկիր» բժշկական համալիր-երեխաների և դեռահասների առողջության ինստիտուտի մասնագետների աշխատությամբ «Արաբկիր» միացյալ մանկական բարեգործական հիմնադրամի ու ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի Հայաստանի գրասենյակի տպագրած «Երեխայի զարգացումն ու զարգացման խանգարումները. վաղ միջամտության հիմունքները» ուսումնական ձեռնարկը` բժիշկների և բուժքույրերի համար:   Ձեռնարկի հրապարակման ծրագիրն իրականացել է Ռուսաստանի դաշնության ֆինանսավորմամբ: Ձեռնարկն արժանացել է Առողջապահության նախարարության հավանությանն ու երաշխավորությանը:   Գրքում առանձնացված են երեխայի զարգացմանն ու դրա խանգարումներին վերաբերող մի շարք թեմաներ, ներկայացված են մանրամասնություններ` զարգացման գնահատման վերաբերյալ, վաղ միջամտության, ինչպես նաև ծնողների և խնամակալների հետ տարվող աշխատանքի մասին:   Ձեռնարկը տեղադրված է ՅՈՒՆԻՍԵՖ Հայաստանի էջում, ինչպես նաև «Արաբկիր» ԲՀ-ԵԴԱԻ կայքում:

Սիրելի հայրենակիցներ, ուրախությամբ տեղեկացնում ենք, որ «Արաբկիր» բժշկական համալիրի մասնագիտական մեծ թիմին են միացել մեր գործընկերներ Էռնեստ Լալայանը` մանկաբույժ, Ռուբեն Խաչատրյանը` բժիշկ-ռադիոլոգ, Արմեն Աբհարամյանը` գաստրոէնտերոլոգ, էնդոսկոպիստ և Լիանա Գրիգորյանը` լոգոպեդ:    Նախապես գրանցվել կարող եք` զանգահարելով 015 400 300 և ներքին` 21 27` մանկաբույժի խորհրդատվության համար, 010 23 20 20` ուլտրաձայնային հետազոտության համար,  015 400 300 և ներքին` 12 16` գաստրոէնտերոլոգի խորհրդատվության և էնդոսկոպիկ հետազոտության համար,  010 26 47 62` լոգոպեդական պարապմունքների համար:

news.am-ի տեսանյութը բնածին ծուռթաթության և կոնքազդրային հոդի դիսպլազիայի մասին է` որպես մանկական օրթոպեդիայում ամենահաճախ հանդիպող պաթոլոգիաներ:   Մանրամասները ներկայացրել է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի օրթոպեդիայի և վնասվածքաբանության բաժանմունքի ղեկավար Վահե Յավրյանը:   Մանկական օրթոպեդիայում երկու ամենահաճախ հանդիպող պաթոլոգիաները՝ բնածին ծուռթաթությունն ու կոնքազդրային հոդի դիսպլազիան են։ Ըստ վիճակագրության՝ ծուռթաթության գործակիցը 1.5 է` 1000 նորածինի դեպքում, 40 երեխա ծնվում է կոնքազդրային հոդի դիսպլազիայով կամ թերզարգացած հոդով,և2-ը ՝ լրիվ հոդախախտով։ Երկու խնդիրների լուծման մոտեցումներում վերջին տարիներին մեծ փոփոխություններ են եղել, որոնք թույլ են տալիս խուսափել երեխաների հաշմանդամությունից։   «Արաբկիր» բժշկական համալիրի Օրթոպեդիայի ու վնասվածքաբանության բաժանմունքի վարիչ Վահե Յավրյանն ասում է` ծուռթաթության դեպքում նախկինում երեխաները մի քանի անգամ վիրահատվում էին, և 15 տոկոսը ունենում էր հաշմանդամություն ամբողջ կյանքի համար։ Ամեն ինչ փոխվեց 2000–ականներին, երբ ներդրվեց Պոնսեթիի մեթոդը։ Այն առաջին անգամ Հայաստան է բերել հենց Վահե Յավրյանը, 2012թվականին ` հեղինակ Իգնասիո Պոնսետիի աշխատավայրում` Այովայի համալսարանում սովորելուց և «Արաբկիր» բժշկական համալիր վերադառնալուց հետո:   «Պոնսեթիի մեթոդը իրենից ներկայացնում է հատուկ մեթոդիկայով գիպսավորում, որը պետք է անել ճիշտ, ինչպես որ նկարագրված է։ Դրա արդյունավետությունն ապացուցված է միլիոնավոր ծուռթաթ երեխաների բուժման արդյունքում։ Դրանից հետո գալիս է երկրորդ փուլը, որն իր մեջ ներառում է աքքիլեսյան ջլի ենթամաշկային հատում։ Այս փուլը պարտադիր է ծուռթաթ երեխաների 95 տոկոսի համար։ Դրանից հետո գալիս է երրորդ էտապը, երբ երեխաները պետք է կրեն բրեյսեր։ Հայաստանում կիրառվում է այովա բրեյս տեսակի բրեսեր։ Կան նաև այլ տեսակի բրեյսեր, բայց այովա բրեսը հենց Այովայի համալսարանի կողմի դիզայնով մշակված բրեսն է։ Բուժման այս երեք կոմպոնենտները ունեն բուժման նույն կարևորությունը։ Այսինքն չի կարելի ասել, որ կարևոր է փոքր վիրահատությունը, գիպսավորումը կամ բրեսը, բոլոր համակցությունն է տալիս այն արդյունքը, որ ունենք այսօր», – ասում է բժիշկ Յավրյանը։   Այս մեթոդի կիրառման շնորհիվ Հայաստանում 2012 թվականից մինչ օրս ոչ մի երեխա բարդ վիրահատություն չի տարել և ծուռթաթության պատճառով հաշմանդամություն չունի:   «Հիմա ծուռթաթության բուժման լավ արդյունք համարում ենք թաթը, որը ոչ միայն ամբողջ մակերեսով հենվում է, այլ պահպանել է իր ֆունկցիոնալությունը և թաթի հոդերում շարժումների ծավալը։ Ես միշտ ծնողներին ասում եմ, որ եթե մենք մնանք ճիշտ պրոտոկոլի մեջ, և եթե դուք ուզենաք, որ ձեր երեխան ֆուտբոլով զբաղվի, նա կարող է այդ թաթով զբաղվել ֆուտբոլով», – ասում է նա։   Վահե Յավրյանը նաև նշում է, որ ծնողներն իրենք կարող են հեշտությամբ ախտորոշել ծուռթաթությունը. թաթը հնարավոր չէ ձեռքով ուղղել։   «Բնածին ծուռթաթությունն 4-բաղադրիչային դեֆորմացիա է, որը չի ուղղվում պարզապես ձեռքի շարժումով։ Խնդիրը շարակցական հյուսվածքում է և հիմնականում կապանների կարճության մեջ Է, որի հետևանքով առաջանում է թաթը կազմող ոսկորների հոդախախտ և ենթահոդախախտ։ Դրան անհնար է շփոթել դիրքային խնդիրների հետ, որոնք կարող են լինել ներարգանդային փուլում, քանի որ դրանք շատ հեշտ ուղղվում են ձեռքով։ Սովորաբար ուսանողներին ասում եմ, որ ծուռթաթությունը կարիք չունի ախտորոշման բժշկի կողմից, քանի որ դա այնպիսի արտահայտված դեֆորմացիա է, որ ծնողն ինքը ծննդաբերությունից հետո տեսնում է այն։ Եթե դեֆորմացիան ձեռքով ուղղելիս ամբողջովին ուղղվում է, ուրեմն դա բնածին ծուռթաթություն չէ», - ասում է մանկական վնասվածքաբանը։   Բժիշկը կլինիկական բարդ դեպք է ներկայացնում. վերջերս մի 5 տարեկան երեխայի են ընդունել, որը մինչ այդ ծուռթաթության ոչ մի բուժում չէր ստացել։    «Մեզ համար տարօրինակն այն էր, որ երեխան մինչ այդ որևէ բուժում չէր ստացել։ Նախկինում դժվար կլիներ պատկերացնել, որ 5 տարեկան ծուռթաթությունը հնարավոր է գիպսավորմամբ բուժել։ Բայց քանի որ մենք գրականությամբ ծանոթ ենք, որ պոնսետիի մեթոդը ոչ միայն նորածնային տարիքի համար է կիրառում, հոդվածներ կան մինչև 10 տարեկաների համար, որոշեցինք, որ երեխան պետք է բուժվի հենց այս մեթոդով։ Երեխան ստացավ գիպսավորում, դրվեց 7 գիպս, որից հետո կատարեցինք աքիլլեսյան ջլի ենթամաշկային հատում,ևայժմ երեխան կրում է օրտեզ։ Արդյունքները ավելի քան բավարար էին։ Մենք ունենք ամբողջ մակերեսով հենվող և բավականին ֆունկցիոնալ թաթ 5 տարեկան չբուժված դեպքի համար», – նշում է նա։   Իսկ ի՞նչ են կոնքազդրային հոդի դիսպլազիան և հոդախախտը: Բժիշկը նշում է` կոնքազդրային հոդի հադախախտի հետ կապված մարդկանց մոտ թյուր պատկերացում կա, թե դա ծննդաբերության ժամանակ վնասվածքի հետևանք է։ Իրականում դա բնածին խնդիր է՝ կոնքազդրային հոդի դիսպլազիա կամ թերզարգացած հոդ, որի վերջին աստիճանը հենց հոդախախտն է։   «Սա մեծ խնդիր էր օրթոպեդիայի համար, քանի որ կլինիկական զննումը և սիմպտոմները, որոնք մենք գիտեինք և գիտենք, թույլ էին տալիս ախտորոշել այն երեխաներին, որոնք ծնվել էին արդեն հոդախախտով և խիստ սահմանափակում էր ախտորոշումն այն երեխաների համար, որոնք ծնվել են դիսպլազիայով։ Բացի կլինիկական զննումից ունեինք այլընտրանք, որը ռենտգեն հետազգությունն էր, որը ամբողջովին թույլ չէր տալիս ախտորոշել։ 1960-70-ական թվականներից ավստիրացի պրոֆեսոր Գրաֆի կողմից սկսվեց կիրառվելևաստիճանաբար ներդրվել նորածինների կոնքազդրային հոդերի սոնոգրաֆիկ հետազոտությունը, որը հետագայում բժշկական համայնքի կողմից ընդունվեց որպես ապացուցված ախտորոշման մեթոդևայժմ համարվում է ախտորոշման ոսկե ստանդարտ», – պատմում է մասնագետը։   Վահե Յավրյանը Ավստրիայում ուսանել է հենց Գրաֆի մոտ, հետո մեկ տարի փորձարկել է մեթոդը Երևանյան ծննդատներից մեկում։ Առողջապահության նախարարության հետ երկարատև աշխատանքից հետո կոնքազդրային հոդի ուլտրաձայնային հետազոտությունը ներդրվել է Հայաստանում` որպես նորածնային համապետական սկրինինգային ծրագրի մաս։ Բժիշկ Յավրյանը հպարտությամբ նշում է. նույնիսկ ոչ բոլոր եվրոպական երկրներում է գործում այդպիսի սկրինինգային ծրագիր։ Ծրագրի շնորհիվ Հայաստանում այսօր գրեթե չունենք այդ խնդրի պատճառով հաշմանդումություն ունեցող երեխա։    «Մեթոդն ունի շատ բարձր ճշգրություն՝ 99,9 տոկոս։ Այն ամբողջությամբ թույլ է տալիս հայտնաբերել անգամ ամենափոքր թերզարգացած կոնքազդրային հոդըևհամապատասխան միջոցառումներ ձեռնարկել, որպեսզի երեխան ժամանակին ստանա բուժում։ 2007 թվականին պաշտոնական տվյալներով մենք ՀՀ-ում ամեն տարի ունենում էինք 20 երեխա, որոնք առաջին կարգի հաշմանդամ էին դառնում կոնքազդրային հոդի հոդախախտ կամ զարգացող հոդախախտ։ Մեզ մոտ այդ պատճառով հաշմանդամության ցուցանիշն ամենաբարձրն էր։ Երբ ես նոր էի սկսում, իմ ուսուցիչը տարեկան շուրջ 30 երեխայի բաց վիրահատություն էր անում։ Եվ որպեսզի հասկանանք, թե ինչպիսի փոփոխություն մտցրեց սքրինինգի ներդրումը մեր հանրապետությունում, կարող եմ ասել, որ անցյալ տարի կոնքազդրային հոդի հոդախախտի պատճառով հաշմանդամություն ստացած 4 դեպք ենք ունեցել։ Կա ոսկե օրենք, որի համաձայն ունենք վաղ ախտորոշումևուշ ախտորոշում։ վաղ ախտորոշումը նշանակում է, որ եթե երեխան ունի խնդիր, այդ խնդիրը պետք է առաջին 3 ամսում դիֆերենցված լինի։ Բուժումն այդ ժամանակ սկսելիս մենք գիտենք՝ դիսպլաստիկ է, թե հոդախախտված, հավանականությունը, որ կստանաս անատոմիապես լավ,ֆունկցիոնալ հոդ, ամբողջ կյանքի ընթացքում 98 տոկոս է», – նշում է Յավրյանը։     «Արաբկիր» բժշկական համալիրում ծնողներին տրամադրվում է հատուկ տեղեկատվական թերթիկ, որտեղ մանրամասն նկարագրվում է, թե ինչպես պետք է խնամել կոնքազդրային հոդի դիսպլազիայով երեխային, որպեսզի հոդախախտ չզարգանա։

Հարգելի գործընկերներ,   սիրով տեղեկացնում ենք, որ հոկտեմբերի 20-21-ին, ժամը 13։00-19։00-ին «ԴաբլԹրի Հիլթոն» հյուրանոցի դահլիճում անցկացվելու է Մանկական բժիշկների հայկական ասոցիացիայի, «Հայկական ակնաբուժության նախագիծ» բարեգործական հիմնադրամի և Լոս Անջելեսի մանկական հիվանդանոցի համատեղ մանկաբուժական կոնֆերանսը` հիբրիդային ձևաչափով:   Մանրամասների համար այցելեք https://learnwithopen.org/.../aecp-chla-21th.../ Նախապես գրանցումը պարտադիր է։ Գրանցման հղում՝ https://us02web.zoom.us/.../WN_hRE5hbERQ5225YMb50asTg... Մասնակիցները կստանան ՀՀ ԱՆ ՇՄԶ կրեդիտներ։

Հանրային հեռուստաընկերությունը՝ ուժեղ Մկրտիչի մասին: Տղան բազմաբեկորային վնասվածք է ստացել Մարտակերտի Վանք գյուղում:   Արդեն քանի օր է` Վազգենը որդուն այսպես է սիրում` գրեթե չդիպչելով. Վախենում է հանկարծ չցավեցնի: 13-ամյա որդու մարմնում հարյուրավոր բեկորներ կան: Ցույց է տալիս օրեր առաջ հիվանդանոցում նկարած կադրն ու ավելացնում` փառք Աստծո, որդին ավելի լավ տեսք ունի: Վազգեն Հովոյան----Կինս ուղարկեց, թե գնա երեխեքին նկարիր-բեր: Եկա, ինքը նոր վիրահատությունից դուրս էր եկել: Կինն է, կրկին բազմաբերկորային վնասվածքներով, այլ հիվանդանոցում է բուժվում: Մարտակերտի շրջանի Վանք գյուղում էին ապրում 2020-ի պատերազմից հետո: Դադիվանքից էին տեղափոխվել: Մկրտիչ Հովոյան---- Մենք տանն էինք բոլորս, նստած էինք ու... Պայթյուն եղավ: Քաղաքացիական օբյեկտները թիրախավորած ադրբեջանական հրթիռը հենց իրենց տան վրա ընկավ: Մկրտիչ Հովոյան--- Սկզբում դեղին ուժեղ լույս վառվեց, ու պայթյուն եղավ: Հետո ամեն ինչ սևացավ: Ու.. ես արթնացա, չեմ հիշում` ընկել եմ, չեմ ընկել... ես ոտքի կանգնեցի, դոշս ցավում էր: Տեղափոխեցին հիվանդանոց ու երկու անգամ վիրահատեցին: Ալբերտ Լալազարյան--- մանկական վիրաբույժ--- ունեցել է ստորին ծնոտի ձախ թևի կոտրվածք` բազմաբերկորային, առանց տեղաշարժի, բարեբախտաբար: Ունեցել է ձախից առաջին կողի կոտրվածք, էլի առանց տեղաշարժի: Ձախ թոքի ստորին բլթում ունի օտար մարմին` էդ ռումբի բեկորներից, ձախ թոքի ստորին բլթի սալջարդով և պլևրային խոռոչում արյան առկայությամբ: Ձայծաղի մեջ ունի օտար մարմին` էլի բեկոր: Նաև երեք տեղից ստամոքսն էր վնասվել, բարակ աղիները` տասնհինգ, հաստ աղին` մեկ տեղից: Ալբերտ Լալազարյան--- մանկական վիրաբույժ---- Վիարահատվել ա, վերականգնվել ա, հաստ աղին հանվել ա կոլոստոմայի տեսքով` ձախ կողմից: Մկրտիչ Հովոյան---- Սկզբում այ էս երկու վերքն էին շատ ուժեղ ցավացնում, չէի կարողանում ձեռքս դնել էսպես, բայց հետո արդեն անցան էդ վերքերը: Աջ ձեռքի դաստակի հատվածում նույնպես օտար մարմին կար: Մկրտիչ Հովոյան---- Մատս մինչև այ էստեղ չէի զգում, ու բութ մատս ցավում էր ահավոր: Վիրահատել են, հիմա կարողանում եմ բոլոր մատերս շարժել` բացի բութից. ցավում է: Այսօր էլ փափուկ հյուսվածքներում բազմաթիվ բեկորներ ունի` գլխից մինչև ոտքեր: Ալբերտ Լալազարյան--- Ամենամեծ ռիսկը, որ ունենք էսօր, դա թոքի ստորին բլթի բեկորն ա, որը շնչառական շարժումների ժամանակ ինչ-որ չափով թոքի հյուսվածք կարող է վնասել և օրերից մի օր մոտենալ խոշոր անոթներին և էնտեղ խոշոր արյունահոսություն առաջացնել: Հիմա թոքի բեկորը հեռացնեու դեպքում պետք է հեռցվի նաև թոքից մի մաս: Դրա համար սպասում են: Մյուս վտանգը փայծաղի օտար մարմինն է: Ալբերտ Լալազարյան--- Ինքը չի շարժվում, նոր առաջացող արյունահոսության ռիսկը մեծ չէ, ցածր է, բայց էնտեղ ինֆեկցիոնն է վտանգավոր: Եթե փայծաղի մեջ ինֆեկցիա ունեցանք, դա խնդիր կառաջացնի ու կարող ա վերջանա փայծաղը հեռացնելով: Բեկորային վնասվածքներն իրենց զգացնել կտան ամիսներ հետո, վստահեցնում են մասնագետները: Իսկ Մկոն դրական է տրամադրված ու հավատացնում է. Մկրտիչ Հովոյան---- Ամեն ինչ լավ ա:  

Հերթական երկշաբաթյա այցով «Արաբկիր» բժշկական համալիրում էին մեր գործընկերները` Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներից. Սիեթլի մանկական հիվանդանոցի պրոֆեսոր, մանկական ուրոլոգ Փոլ Մերգերյանն ու մանկական վիրաբույժ Քեյթլին Սմիտթը:    Ուրո-վիրաբուժական ծառայության մեր թիմի հետ ԱՄՆ-ից եկած մասնագետները 40-ից ավել խորհրդատվություններ են իրականացրել և կատարել վիրահատություններ` ուղղված հազվադեպ հանդիպող զարգացման արատների բուժմանը. էպիսպադիա, սեռի զարգացման խանգարումներ, ադրենոգենիտալ համախտանիշ, հիպոսպադիայի բարդ ձևեր, ինչպես նաև  հետանցքի և ուղիղ աղու զարգացման արատներ, հաստ աղու զարգացման արատ` Հիշպունգի հիվանդության ձևով, թարախաբորբոքային սուր հիվանդություններ` հարուղիղաղիքային խուղակների տեսքով:    Վիրահատություններն ընթացել են բարեհաջող, պացիենտներն այժմ հետվիրահատական փուլում են: Խորհրդատվությունների առանձին ժամեր են տրամադրվել ոչ միայն առաջնային պացիենտներին, այլև նրանց, ովքեր ավելի վաղ տարել են նման հիվանդություններ և վիրահատություններ և շարունակաբար վերահսկվում են բժիշկների կողմից:

Բաց նամակ Իլհամ Ալիևին   Ես թույլ եմ տալիս ինձ գրել այս բաց նամակը` հաշվի առնելով մի քանի հանգամանք. որպես մանկական վիրաբույժ ես վիրահատել և փրկել եմ հազարավոր երեխաների, նրանց մեջ և հարյուրավոր ադրբեջանցի երեխաների կյանքեր, երբ մենք բոլորս նույն երկրի քաղաքացիներ էինք, որպես ՀՀ Առողջապահության նախարար` արել եմ հնարավոր ամեն ինչ` մեր տարածաշրջանում, այդ թվում` Ադրբեջանում կարմրուկի բռնկումը կանխարգելելու համար` առաջարկելով Ադրբեջանի Առողջապահության նախարարին կարմրուկի պատվաստանյութի անհրաժեշտ խմբաքանակ, որպես ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահ ես հանդես եմ եկել հայտարարությամբ` նշելով, որ ինձ համար անընդունելի է 18-20 տարեկան երիտասարդների զոհվելը թե' հայկական և թե' ադբեջանական կողմից` միայն այն պատճառով, որ մենք չենք կարողանում խաղաղ քաղաքական ճանապարհով հարցերին լուծումներ տալ:   Այս նամակով ես Ձեզ ցանկանում եմ հիշեցնել Ձեր խոստումի մասին և ասել, որ Դուք պարտավոր եք պահել այն` թե' որպես երկրի նախագահ և թե' որպես տղամարդ: Դուք պայման էիք դրել Լեռնային Ղարաբաղի հայերի առջև, որ վայր դնեն զենքն ու լուծարեն պետական կառույցները` փոխարենը խոստանալով համաներում բոլորի համար, ինչը ոգևորված ողջունել էին աշխարհի առաջատար մի շարք պետությունների ղեկավարներ: Եվ հիմա, երբ մարդիկ վայր են դրել զենքը` կանխելով երկկողմանի բազմաթիվ նոր զոհեր, Լեռնային Ղարաբաղի նախագահը հրամանագրով հայտարարել է պետության լուծարումը, Լեռնային Ղարաբաղից դուրս է եկել մոտ 100.000 հայ բնակիչ և շուտով այդ հողատարածքը կհանձնվի ձեզ, Դուք, ցավալիորեն, չեք հայտատարում համաներում: Ես հույս ունեմ, որ իմ այս նամակը Ձեր մեջ կարթնացնի արժանապատվություն, և որպես խոստում տված նախագահ` կհայտարարեք համաներում հիմա, առանց նախապայմանների և ոչ թե ավելի ուշ` գևերարումների նոր դեպքերից, նոր նսեմացումներից հետո:   Արա Բաբլոյան Բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր 29.09.2023 Երևան, Հայաստան

«Արաբկիր» ԲՀ-ի Երեխաների և դեռահասների ինստիտուտի ղեկավար, ԱՆ Մանկաբուժության գծով խորհրդատու Սերգեյ Սարգսյանը ներկայացրել է կարճ և հստակ տեղեկություններ հակաբիոտիկների մասին:   Հակաբիոտիկները չեն ազդում վիրուսների վրա: Սուր շնչառական հիվանդությունների բացարձակ մեծամասնության պատճառը վիրուսներն են, որոնց վրա հակաբիոտիկները ոչ մի կերպ չեն ազդում:   Հակաբիոտիկներ նշանակվում են թոքաբորբի, միջին ականջի, նշագեղձերի, քթի ծոցերի մանրէային բորբոքումների ժամանակ:   Հակաբիոտիկների` առանց համապատասխան ցուցումների կիրառումը կարող է բերել ալերգիկ ռեակցիաների, ինչպես նաև հանգեցնել աղիների յուրահատուկ մանրէային բորբոքման զարգացմանը: Հակաբիոտիկները բացասաբար են ազդում նաև մարդու օրգանիզմում բնակվող օգտակար մանրէների վրա:   Բայց սա ամենևին չի նշանակում, որ հակաբիոտիկները կորցնում են իրենց կարևոր, հաճախ կյանք փրկող դերը: Շատ հիվանդությունների բուժման համար պետք է կիրառվեն հակաբիոտիկներ: Սակայն պետք է լինեն նշանակման հստակ ցուցումներ, իսկ դեղամիջոցի տեսակը, դեղաչափը և տևողությունը պետք է համապատասխանեն արդի բժշկագիտության մոտեցումներին: Հակառակ դեպքում` հնարավոր է կայունություն առաջանա հակաբիոտիկի հանդեպ և այն այլևս պացիենտի բուժման գործում ազդեցություն չունենա:   Կարդացեք, խուսափեք հակաբիոտիկների սխալ օգտագործումից, առավելևս` չարաշահումից: Եվ ամենակարևորը` հիշեք, որ հակաբիոտիկ նշանակում է միմիայն բժիշկը: